បរិស្ថាននៃដំណាំស្រូវ
បរិស្ថាននៃដំណាំស្រូវ
១. សេចក្ដីផ្ដើម
ការយល់ដឹងឱ្យបានច្បាស់នូវសរីរសាស្ត្រ និងទំនាក់ទំនងរបស់វាទៅនឹងបរិស្ថានរបស់ដំណាំនីមួយៗ គឺជាប្រការចាំបាច់សម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវទាំងឡាយ ។ ដោយឡែកនៅក្នុងផលិតកម្មដំណាំស្រូវ ចំណេះដឹងអំពីសរីរបរិស្ថាននៃដំណាំស្រូវ គឺជាតម្រូវការចាំបាច់ដែលអាចឱ្យយើងពន្យល់បាននូវបាតុភូតផ្សេងៗ ដែលបានជួបប្រទះនៅក្នុងស្រែ ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ដើម្បីអនុវត្តឱ្យបាននូវចំណេះដឹងផ្នែកការងារដាំដុះដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវផលិតកម្មដំណាំស្រូវ ដូចជា ការគ្រប់គ្រងដី ទឹក និងបរិស្ថានជុំវិញដទៃទៀត ជាពិសេសទំនាក់ទំនងទៅនឹងសារធាតុចាំបាច់សម្រាប់រុក្ខជាតិ ។ ពេលនេះយើងសិក្សាជាចម្បងនូវសកម្មភាពរបស់កត្តាអាកាសធាតុ ដូចជា សីតុណ្ហភាព ពន្លឺ ទឹក ខ្យល់ បន្ទាប់មកយើងនឹងសិក្សាអំពីការសំយោគនៃដំណាំស្រូវក្រោមលក្ខខណ្ឌដូចជា អាហារចិញ្ចឹម ដំណកដង្ហើម ការចាប់យកសំយោគ និងបំប្លែងសារធាតុ ដែលស្រូបបាននៅក្នុងវគ្គលូតលាស់ ។
២. សីតុណ្ហភាព (Temperature)
បរិមាណកម្ដៅសរុបត្រូវការជាចាំបាច់សម្រាប់ដំណាំស្រូវ គឺសមមាត្រទៅនឹងវដ្តជីវិតលូតលាស់របស់វា ។ បរិមាណកម្ដៅសរុប និងសីតុណ្ហភាពមធ្យមក្នុងនៅដំណាក់កាលលូតលាស់ ត្រូវបានគណនាដោយអ្នកស្រាវជ្រាវជាច្រើន ។ ការសិក្សាបានពិនិត្យឃើញថាសីតុណ្ហភាពសម្រាប់ការលូតលាស់របស់ដំណាំស្រូវ មានបម្រែបម្រួលខ្លាំងគឺប្រែប្រួលក្នុងកម្រិតពី ២០ ទៅ៣៥អង្សាសេ ។ មានន័យថាក្នុងវដ្តជីវិតនៃការលូតលាស់របស់ស្រូវ មានសីតុណ្ហភាពក្នុងកម្រិតជា អតិបរមា អប្បបរមា ឬកម្រិតសមស្របផ្សេងៗគ្នា ដោយប្រែប្រួលទៅតាមដំណាក់កាលលូតលាស់នីមួយៗ ។ សីតុណ្ហភាពគឹជាកត្តាមួយដែលមានឥទ្ធិពលទៅដល់សកម្មភាពសរីរសាស្ត្រនានារបស់ដំណាំស្រូវ ។
២.១. ឥទ្ធិពលសីតុណ្ហភាពទៅលើដំណុះគ្រាប់
លោក OKA (1999) បានបង្ហាញថា ពូជស្រូវប្រភេទ Indica មិនអាចដុះបាននៅក្នុងសីតុណ្ហភាពក្រោម១៣អង្សាសេទេ ។ ប៉ុន្តែពូជស្រូវប្រភេទ Japonica មានសីតុណ្ហភាពសមស្របសម្រាប់ដំណុះគ្រាប់ គឺស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតពី ១១ ទៅ ១៣ អង្សាសេ ។ សម្រាប់ពូជស្រូវប្រភេទ Indica ល្បឿននៃដំណុះគ្រាប់កើនឡើងទៅតាមកំណើនសីតុណ្ហភាព ប៉ុន្តែត្រូវចុះវិញនៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពបានកើនឡើងខ្ពស់ខ្លាំង ។
២.២. ឥទ្ធិពលសីតុណ្ហភាពទៅលើវគ្គលូតលាស់
ឥទ្ធិពលនៃកត្តានេះមានភាពសាំញ៉ាំបន្តិច ។ ជាចម្បងសីតុណ្ហភាពមានឥទ្ធិពលទៅលើពន្លឺនៅក្នុងវគ្គដំបូងនៃការលូតលាស់របស់ដំណាំស្រូវ ដូចនេះវាមានឥទ្ធិពលយ៉ាងសំខាន់ទៅដល់ការលូតលាស់ និយាយឱ្យចំគឺកម្ពស់ដើមនិងរយៈពេលនៃវគ្គលូតលាស់ (Vegetative stage) ។ ភាពស្មុគស្មាញនៃសកម្មភាពរបស់សីតុណ្ហភាព គឺមានឥទ្ធិពលផ្ទាល់ទៅនឹងកត្តាមួយចំនួនដូចជា ពន្លឺ ខ្យល់ និងទឹកស្រោចស្រព ។
ល្បឿននៃការបែកគុម្ពបានកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ នៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពស្ថិតនៅចន្លោះពី ១៥-៣០អង្សាសេ ។ លទ្ធផលនេះបានពិនិត្យឃើញនៅលើពពួកពូជស្រូវប្រភេទ Indica ច្បាស់ជាង Japonica ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ល្បឿននៃការបែកគុម្ពត្រូវបានថយចុះ នៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពកើនខ្ពស់ជាងនេះជាបន្តបន្ទាប់ ។ សម្រាប់ពូជស្រូវមួយចំនួនធំ គេបានពិនិត្យឃើញថា ចំនួនដើមបែក (Tillers) អតិបរមាត្រូវបានថយចុះនៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពកើនឡើងពី ៣២-៣៨អង្សាសេ ។
២.៣. ឥទ្ធិពលសីតុណ្ហភាពនៅក្នុងវគ្គបន្តពូជ
នៅក្នុងវគ្គនេះ សីតុណ្ហភាពមានតួនាទីសំខាន់ណាស់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍសរីរាង្គបន្តពូជ ។ រយៈពេលនៃការចេញពន្លកកួរ (Panicle Initiation) អាចនឹងពន្លឿនឡើងពី ២ ទៅ ៤ថ្ងៃ នៅពេលដែលគេបានបង្កើនសីតុណ្ហភាពនៅត្រង់ចន្លោះពី ២៧ ទៅ ២៩ អង្សាសេ ទាំងពពួកពូជស្រូវប្រភេទ Indica ក៏ដូចជា Japonica ។ បើសីតុណ្ហភាពស្ថិតនៅក្រោម ឬលើសពីកម្រិតនេះ រយៈពេលនៃការចេញពន្លកកួរត្រូវបានពន្យា ។
មានអ្នកស្រាវជ្រាវជាច្រើនបានសិក្សាអំពីលក្ខខណ្ឌសីតុណ្ហភាពទាប នៅក្នុងដំណាក់កាលចាប់ផ្តើមបន្តពូជ (Fertilization) ។ លទ្ធផលបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា សីតុណ្ហភាពទាបនារយៈពេលនៃការចេញពន្លកកកួរ បានប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់សរីរៈបន្តពូជ ដូចជាប៉ះពាល់ដល់ Glumes, Pistil និង Stamen ដោយអាចបញ្ជាក់បានថា វាអាចធ្វើឱ្យផ្កាញីមាននិប្ផលភាព (Sterility) រហូតដល់ទៅ ៣៥ភាគរយ ។ សីតុណ្ហភាពក៏នឹងអាចធ្វើឱ្យមានការប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រវែងកួរ និងធ្វើឱ្យដើមស្រូវតូច ហើយក៏អាចធ្វើឱ្យប្រវែងចន្លោះថ្នាំងនៅពេលចេញផ្កាមានការថយចុះដែរ ។
២.៤. ឥទ្ធិពលសីតុណ្ហភាពនៃទឹកស្រោចស្រពទៅលើការលូតលាស់របស់ដំណាំស្រូវ
សីតុណ្ហភាពសមស្របនៃទឹកសម្រាប់ស្រោចស្រព ឬទឹកក្នុងស្រែគឺស្ថិតនៅត្រង់កម្រិតពី៣២-៣៤អង្សាសេ សម្រាប់ដំណាក់កាលបែកគុម្ព និងកម្រិតពី ៣០-៣២អង្សាសេ សម្រាប់ដំណាក់កាលពន្លូតថ្នាំង ។ សីតុណ្ហភាពសមស្របសម្រាប់ដំណាក់កាលស្រូវបានប្រែប្រួលទៅតាមពូជស្រូវ និងដំណាក់កាលលូតលាស់នៃដំណាំ ។ ដំណាំស្រូវអាចលូតលាស់បាននៅក្នុងសីតុណ្ហភាពខ្ពស់បំផុត រហូតដល់ ៤០អង្សាសេ ។ នៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពទឹកឡើងដល់៥០អង្សាសេ អាចធ្វើឱ្យដើមស្រូវងាប់បាន ។ ការបែកគុម្ព និងពន្លកកួរអាចនឹងទទួលនូវការប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងនៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពស្ថិតនៅក្រោម ២៥អង្សាសេ ។ ភាគរយនៃគ្រាប់ស្រូវស្កកកើនឡើង នៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពស្ថិតនៅក្រោម ២៥អង្សាសេ ។ ប៉ុន្តែដោយឡែកពពួក Japonica សីតុណ្ហភាពទឹកទាបបំផុត គឺស្ថិតនៅចន្លោះពី ១៣-១៤ អង្សាសេ ។
៣. ពន្លឺ (Light)
ពន្លឺព្រះអាទិត្យមានតួនាទីកំណត់នូវវគ្គលូតលាស់នៃដំណាំស្រូវ ដោយអាស្រ័យទៅនឹងឥទ្ធិពលពីរព្រមគ្នា គឺភាពឆ្លាស់គ្នានៃថ្ងៃ និងយប់ (រយៈពន្លឺ) និងបរិមាណពន្លឺទាំងអាំងតង់ស៊ីតេ ក៏ដូចជាគុណភាពនៃពន្លឺ ។ ឥទ្ធិពលរបស់ពន្លឺមានការប្រែប្រួលអាស្រ័យទៅតាមវគ្គលូតលាស់នៃដំណាំ ហើយក៏អាស្រ័យលើកត្តាពូជដែរ ឥទ្ធិពលរបស់ពន្លឺលើការលូតលាស់របស់រុក្ខជាតិមានភាពសាំញ៉ាំបំផុត ដោយវាមានការចូលរួមពីកត្តាជាច្រើនទៀតនៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋាន ជាពិសេសទាក់ទងទៅនឹងសីតុណ្ហភាព ។ ពន្លឺគឺជាកត្តាចម្បងក្នុងការធ្វើរស្មីសំយោគនៃសារធាតុ កាបូនអ៊ីដ្រុកស៊ីតនៅក្នុងរុក្ខជាតិ ។
៣.១. ឥទ្ធិពលនៃរយៈពន្លឺ (Day Length)
រយៈពន្លឺមានអំពើជាចម្បងនៅលើដំណាក់កាលបង្កបង្កើតផល (Reproductive phase) សម្រាប់ពូជដែលមានវេទរសភាពនឹងរយៈពន្លឺ ដោយការធ្វើឱ្យមានការប្តូរផ្លាស់យ៉ាងគំហុកនៅក្នុងរូបសាស្ត្រនៃរុក្ខជាតិនាពេលដែលដំណាក់កាលយុវភាពបានត្រូវបញ្ចប់ (Men Sarom, 1996) ។ តាមរយៈនេះដំណើរការបំបែកកោសិកាបានត្រូវបង្វែទៅជាការអភិវឌ្ឍកោសិកាថ្មី ហើយកោសិកាស្លឹកបានត្រូវប្តូរទៅជាកោសិកាផ្កាវិញ ។ ដូច្នេះដំណាក់កាលលូតលាស់បានត្រូវបញ្ចប់ ហើយដំណាក់កាលបង្កបង្កើនផលត្រូវបានចាប់ផ្តើម ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ឥទ្ធិពលរបស់វាទៅលើដំណាក់កាលលូតលាស់ក៏នៅជាមន្ទិលនៅឡើយ ។
សម្រាប់ដំណាំស្រូវ ការប្តូរផ្លាស់រវាងដំណាក់កាលលូតលាស់ និងដំណាក់កាលបន្តពូជអាចត្រូវកំណត់ដោយថ្ងៃចាប់ផ្តើមចេញពន្លកកួរ ។ ចំពោះពូជដែលមានវេទរសភាពនឹងរយៈពន្លឺ ដំណើរការប្តូរនេះអាចមាននៅក្នុងពេលដែលរយៈពន្លឺស្ថិតនៅក្នុងចន្លោះពី ១០ ទៅ ១១ម៉ោង ប៉ុន្តែបើរយៈពន្លឺវែងជាងនេះ ការចេញពន្លកកួរត្រូវអាក់ខានហើយវគ្គលូតលាស់នឹងបន្តទៅទៀត ។
៣.២. ឥទ្ធិពលនៃអាំងតង់ស៊ីតេពន្លឺ និងគុណភាពពន្លឺក. អាំងតង់ស៊ីតេពន្លឺ (Light intensity)
សិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីការបង្កើនអាំងតង់ស៊ីតេពន្លឺក្នុងកម្រិតខ្សោយ គឺជាសកម្មភាពដ៏សំខាន់នៅក្នុងដំណាំស្រូវ (វាអាចពន្យឺតដល់ការចេញផ្កា) ។ ការចាប់ផ្តើមចេញផ្កា គឺស្ថិតនៅក្រោមសកម្មភាពនៃការបង្កើនអាំងតង់ស៊ីតេនៃពន្លឺ ។ អាំងតង់ស៊ីតេពន្លឺមិនត្រឹមតែមានសកម្មភាពតែទៅលើសកម្មភាពសំយោគនៃឧស្ម័នកាបូនិកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាមានឥទ្ធិពលទៅលើសកម្មភាពនៃសរីរសាស្ត្រផ្សេងៗទៀតដូចជា ការស្រូបយកអាសូតសម្រាប់រុក្ខជាតិលូតលាស់ និងកម្លាំងនៃការស្រូបរបស់ឫស ៘ ហើយសកម្មភាពទាំងនោះមានការប្រែប្រួលទៅនឹងកត្តាលក្ខខណ្ឌ និង pH នៃដីផងដែរ ។ នៅពេលដែលពន្លឺព្រះអាទិត្យបានថយចុះប្រមាណជា ៤០% ពេលនោះការធ្វើរស្មីសំយោគ បានសង្កេតឃើញថាមានសកម្មភាពប្រព្រឹត្តទៅយឺតៗ ហើយបើចង់ឱ្យការធ្វើរស្មីសំយោគប្រព្រឹត្តបានលឿនលុះត្រាតែអាំងតង់ស៊ីតេមិនលើសពី ៣០% នៃកម្រិតធម្មតា ។
ឥទ្ធិពលនៃពន្លឺព្រះអាទិត្យទៅលើការធ្វើរស្មីសំយោគ
ការសាយភាយពន្លឺមកលើដើមស្រូវ បានធ្វើឱ្យស្រូវនៅក្នុងវគ្គលូតលាស់ មានពណ៌បៃតងចាស់ហើយទម្ងន់នៃសារធាតុស្ងួតមានប្រមាណជា ៦០% នៅពេលដែលដើមស្រូវនោះទទួលបានពន្លឺគ្រប់គ្រាន់ ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការទទួលបានពន្លឺមិនគ្រប់គ្រាន់ បានធ្វើឱ្យមានការថយចុះ ក្នុងការស្រូបយកសារធាតុអាសូត ដោយវាបានកម្រិតនូវការលូតលាស់នៃប្រព័ន្ធឫស និងធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលទៅដល់ទំនាក់ទំនងកាបូននិងអាសូត (C/N) នៅក្នុងរុក្ខសរីរសាស្ត្រ បាតុភូតនេះយើងអាចពន្យល់បានថា ការដាំស្រូវនៅតំបន់ត្រូពិចដែលទទួលបានទិន្នផលទាប គឺដោយសារអាកាសធាតុនារដូវវស្សាពោរពេញទៅដោយពពកមីរដេរដាស ដែលធ្វើឱ្យដំណាំទទួលបានពន្លឺមិនគ្រប់គ្រាន់ ។ ផ្ទុយទៅវិញ គេបានស្រាវជ្រាវឃើញថាពន្លឺព្រះអាទិត្យក្តៅខ្លាំង ជាកត្តាអវិជ្ជមានទៅដល់ការលូតលាស់នៃដើម និងទិន្នផល ហើយអាចនឹងធ្វើឱ្យដើមស្រូវឡើងខ្លោច ។
ខ. ពណ៌ ឬគុណភាពពន្លឺ (Light quality)
គេបានធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវយ៉ាងច្រើននៅក្នុងផ្នែកនេះ អំពីឥទ្ធិពលនៃគុណភាពពន្លឺទៅលើការលូតលាស់របស់ដំណាំស្រូវ ។ គេបានពិនិត្យឃើញថា ពន្លឺពណ៌ខៀវ (Blue) គឺមានឥទ្ធិពលប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅនឹងឥទ្ធិពលនៃអាំងតង់ស៊ីតេខ្ពស់នៃពន្លឺដែរ ។ ពន្លឺពណ៌ខៀវ (Blue) បានធ្វើឱ្យគុណភាពគ្រាប់ស្រូវកាន់តែប្រសើរ ហើយកាំរស្មីពណ៌ក្រហម (Red) វាមានសកម្មភាពយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងរស្មីសំយោគ ។ ចំណែកឯកាំរស្មីពណ៌ស្វាយ (4000A) បានធ្វើឱ្យរស្មីសំយោគមានកម្រិត ។ លើសពីនេះ កាំរស្មីពណ៌លឿង និងពណ៌ក្រហមដែលមានទំហំ 5600A ទៅ 7200A មានសកម្មភាពបង្អាក់ដល់ការចេញផ្កា ចំពោះពូជស្រូវជាប្រភេទថ្ងៃខ្លី ។ ការស្រាវជ្រាវក៏បានបង្ហាញដែរថា ការស្រូបយកពន្លឺពណ៌ក្រហម (Infrared) ឬពន្លឺពណ៌ស្វាយ (Ultra violet) នាគ្រប់ដំណាក់កាលនៃការលូតលាស់ទាំងអស់នៃដំណាំស្រូវនោះបានធ្វើឱ្យទិន្នផលស្រូវមានការកើនឡើងខ្ពស់ ។
៤. ទឹក (Water)
ទឹកគឺជាកត្តាចាំបាច់មិនអាចខ្វះបានមួយ ដើម្បីធ្វើឱ្យមានការរីកលូតលាស់នៅក្នុងដំណាំស្រូវ ។ ទឹកក៏មានតួនាទីផងដែរក្នុងការសម្រួលដល់ការដឹកជញ្ជូនសារធាតុចិញ្ចឹមនៅក្នុងរុក្ខជាតិ និងជាយានចម្លងសារធាតុសំយោគដែលផលិតបានទៅផ្នែកផ្សេងៗនៃរុក្ខជាតិ ។ ហើយជាចាំបាច់បំផុតនោះ វាដើរតួជាអ្នកផលិតសារធាតុស្ងួត (ដូចជាកាបូនអ៊ីដ្រាត និងប្រូតេអ៊ីនជាដើម) នៅក្នុងរុក្ខជាតិ ។
៤.១. តម្រូវការទឹកនៃដំណាំស្រូវ (Water requirement of the rice crop)
បរិមាណទឹកដែលដំណាំស្រូវត្រូវការ គឺអាចវាស់ដឹងបាន ដោយគិតទៅលើបរិមាណទឹកនៃរុក្ខបំភាយតាមស្លឹក (Transpiration) នៅក្នុងខ្នាតមួយនៃសារធាតុស្ងួតដែលបានបង្កើតឡើង ។ បរិមាណនៃតម្រូវការទឹកនេះ មិនបានគិតបញ្ចូលនូវបរិមាណទឹកដែលបានបំភាយចោល (Evaporation) នោះទេ ។
បរិមាណទឹកនៃរុក្ខបំភាយដើម្បីផលិត១ក្រាមនៃទម្ងន់សារធាតុស្ងួត (ក្រាមនៃទឹក)
បរិមាណនៃរុក្ខបំភាយមានការប្រែប្រួលខ្លាំងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ទៅតាមតួនាទីនៃលក្ខខណ្ឌដំណាំ លក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុ ប្រភេទដី និងអាយុកាលសំណាបដែលយកមកស្ទូង ។
ក. កម្រិតនៃរុក្ខបំភាយ (Transpiration) នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌប្រភេទដី និងលក្ខខណ្ឌវប្បកម្មដំណាំស្រូវ
នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌដីល្បាយខ្សាច់ គេសង្កេតឃើញបរិមាណនៃរុក្ខបំភាយមានកម្រិតខ្ពស់ ។ ឧទាហរណ៍ដើម្បីផលិតសារធាតុស្ងួតចំនួន១ក្រាម របស់ដំណាំស្រូវនៅលើប្រភេទដីល្បប់ គេបានវាស់ឃើញបរិមាណនៃរុក្ខបំភាយមានរហូតដល់ទៅ ៧៣៤,៥៦ក្រាម ចំណែកនៅលើដីប្រភេទល្បាយខ្សាច់វិញ គេបានវាស់ឃើញមានតែ ៦៥៧,១៦ក្រាមប៉ុណ្ណោះ ។ បរិមាណរុក្ខបំភាយនេះបានកើនឡើងនៅលើដីដែលមានជីជាតិល្អ ប្រភេទដីដែលកំពុងដាំដុះ និងនៅលើដីដែលមានសំណើមខ្ពស់ផងដែរ ។ ហើយបរិមាណនៃរុក្ខបំភាយនេះកើនឡើងខ្លាំងនៅលើដំណាំស្រូវដែលដាំក្នុងស្រែដែលមានការស្រោចស្រពជាងស្រែដែលមិនមានការស្រោចស្រព ។
ទំនាក់ទំនងរវាងថាសរំហួតប្រចាំថ្ងៃ និងតម្រូវការទឹកនៃដំណាំស្រូវ
ខ. បម្រែបម្រួលនៃរុក្ខបំភាយនៅក្នុងដំណាក់កាលលូតលាស់
រុក្ខបំភាយមានការប្រែប្រួលខ្លាំងនៅក្នុងវគ្គលូតលាស់ ហើយមានការកើនឡើងយ៉ាងរហ័សនៅពេលដែលសន្ទូងទើបស្ទូងរួច រហូតដល់ស្រូវកំពុងបែកគុម្ពជាអតិបរិមា ។ បន្ទាប់មកកម្រិតនៃរុក្ខបំភាយបានថយចុះនៅក្នុងវគ្គចេញពន្លកកកួរទៅដល់ថ្ងៃចេញផ្កា ហើយបានកើនឡើងវិញនៅ ២១ថ្ងៃបន្ទាប់មក រួចកម្រិតរុក្ខបំភាយបានថយចុះរហូតដល់ ២១ថ្ងៃ មុនស្រូវទុំ ។ ដូចគ្នានេះដែរតម្រូវការទឹកសរុបមានការប្រែប្រួលទៅនឹងពូជ ហើយនិងរយៈពេលនៃការលូតលាស់របស់ដំណាំ ។
ផ្អែកទៅលើបរិមាណនៃរុក្ខបំភាយនៃស្រូវក្នុង១ហិកតា (ដោយមិនគិតបញ្ចូលបរិមាណទឹកដែលបានរំហួតចោល និងជ្រាបតាមដី) ត្រូវការទឹកប្រមាណពី ២,៥០០ តោន ទៅ ៤,០០០ តោនគឺស្មើនឹង ២៥០-៤០០មម នៃកម្ពស់ទឹកនៅក្នុងស្រែក្នុងរយៈពេលនៃវគ្គលូតលាស់របស់វា ។
តម្រូវការទឹកសម្រាប់ការលូតលាស់របស់ដំណាំស្រូវក្នុង១ហិកតា ចាប់ពីថ្ងៃដាំដល់ថ្ងៃច្រូតកាត់
តម្រូវការទឹកសម្រាប់ដំណុះគ្រាប់មានប្រហែលជា ២០ភាគរយ នៃទម្ងន់របស់វា ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការលូតលាស់របស់ដំណាំស្រូវនៅដំណាក់កាលបែកគុម្ព ប្រព្រឹត្តទៅជាសកម្មនៅក្នុងស្រែដែលមានទឹកប្រមាណពី ៧០ ទៅ ៩០ភាគរយ នៃទឹកដែលដីអាចផ្ទុកបាន ។ ផ្ទុយទៅវិញបើដីមានសំណើមតិចជាង ៤០ភាគរយ ធ្វើឱ្យសកម្មភាពលូតលាស់របស់ដំណាំស្រូវមានការថយចុះ ។
៤.២. សារសំខាន់នៃទឹកក្នុងដំណាំស្រូវ
នៅពេលដែលដីស្រែមានសំណើមត្រឹមតែ ២០% នោះការលូតលាស់នៃឫសស្រូវនាវគ្គដំបូង បានពិនិត្យឃើញថាមានការថយចុះក្នុងកម្រិតជាអប្បបរមា គឺនៅក្នុងវគ្គដំបូងនេះ ហើយដែលទឹកមិនអាចខ្វះបានទេជាពិសេសនៅពេលដែលស្រូវកំពុងកំណរកួរ (Panicle Initiation) ហើយជាចាំបាច់នោះនៅពេលដែលស្រូវកំពុងចេញផ្កា ។
ម្យ៉ាងវិញទៀតនៅពេលដែលស្រូវចាប់ផ្តើមមានការលូតលាស់ឫស បន្ទាប់មកពន្លកផ្កា ហើយតម្រូវការទឹកមានការថយចុះ នៅពេលដែលគ្រាប់ស្រូវទុំ ។ វគ្គទាំងនោះគឺជាពេលសំខាន់ដែលដំណាំស្រូវអាចមានការប៉ះពាល់ខ្លាំងប្រសិនបើគ្មានទឹកគ្រប់គ្រាន់ ។
ម្យ៉ាងវិញទៀតទឹកច្រើនពេកក៏អាចធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ដំណាំស្រូវផងដែរ ដូចជាធ្វើឱ្យចន្លោះថ្នាំងលូតលាស់លឿនខុសធម្មតា ជាហេតុធ្វើឱ្យដើមស្រូវទៅជាទន់ងាយដួល ហើយអាចបន្ថយ ឬពន្យឺតការបែកគុម្ព ជាលទ្ធផលគឺធ្វើឱ្យទិន្នផលថយចុះយ៉ាងខ្លាំង ។ ការខូចខាតអាចនឹងកើនឡើងខ្លាំង នៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពទឹកកើនឡើងខ្លាំងឬទឹកក្នុងស្រែល្អក់ ឬកខ្វក់ពេក ។
៥. សារធាតុចិញ្ចឹមនៃដំណាំស្រូវ (Nutrient of the rice plant)
សារធាតុចិញ្ចឹមមានតួនាទីធ្វើឱ្យដំណាំមានការលូតលាស់បានល្អ និងមានការវិវឌ្ឍបានជាប្រក្រតីនៅគ្រប់ដំណាក់កាលលូតលាស់ ជាពិសេសនៅក្នុងវគ្គបន្តពូជ ។ សារធាតុចិញ្ចឹមត្រូវបានបែងចែកជាពីរផ្នែកដូចតទៅ ៖
- សារធាតុចិញ្ចឹមដែលមាននៅក្នុងគ្រាប់
- សារធាតុចិញ្ចឹមដែលស្រូបយកពីមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅ
៥.១. សារធាតុចិញ្ចឹមដែលមាននៅក្នុងគ្រាប់
ដំណុះគ្រាប់ត្រូវបានកំណត់ដោយទឹកសីតុណ្ហភាព និងខ្យល់ ។ ដំណុះគ្រាប់នៃស្រូវត្រូវការអុកស៊ីសែនតិចជាងដំណាំផ្សេងៗដ៏ទៃទៀត ។ ប៉ុន្តែគ្មានអុកស៊ីសែន បានធ្វើឱ្យកើតមានភាពមិនប្រក្រតីនៃដំណុះគ្រាប់ ។ នៅក្នុងបរិយាកាសដែលគ្មានខ្យល់អុកស៊ីសែនបានធ្វើឱ្យមានការបង្អាក់ទៅដល់សកម្មភាពអង់ស៊ីមមួយចំនួន ដូចជា កាតាឡេស (Catalase) ដែលអង់ស៊ីមនេះមានអំពើដោយផ្ទាល់ និងដោយមិនផ្ទាល់ទៅលើពន្លក និងប្រព័ន្ធឫស ហើយក្នុងការបង្កើនក្លរ៉ូហ្វីល ។
ដំណុះគ្រាប់មានការចូលរួមដោយសកម្មភាពនៃអង់ស៊ីម ដែលមានប្រភពជាប្រូតេអ៊ីន ដូចជាកាតាឡេសអាមីឡេស និង សាការេស (Catalase, Amilase & Sacarase) ៘ ដែលមានតួនាទីជា រេដុករ ។ សកម្មភាពរបស់អង់ស៊ីមកើនឡើងខ្លាំង នៅពេលដែលសកម្មភាពដំណុះគ្រាប់ស្ថិតនៅក្នុងស្រែដែលមានដីសើម ឬដក់ទឹក ។ ក្នុងខណៈពេលដែលដំណុះគ្រាប់កំពុងប្រព្រឹត្តទៅ សារធាតុអាមីដុង និងទម្ងន់ម៉ាស់ស្ងួតនៅក្នុងគ្រាប់បានថយចុះ ចំណែកឯសារធាតុអាមីឡេសបានកើនឡើង មានន័យថាសារធាតុប្រូតេអ៊ីនដែលបានកើនឡើងនោះ គឺបានមកតាមរយៈនៃការបំប្លែងសារធាតុអាមីដុងឱ្យទៅជាប្រូតេអ៊ីនក្នុងកំឡុងពេលដំណុះគ្រាប់ ។
អំប្រ៊ីយ៉ុងមានតួនាទីក្នុងការធ្វើឱ្យមានការលូតលាស់ដោយពឹងផ្អែកទៅលើសារធាតុបម្រុងដែលមាននៅក្នុងគ្រាប់នារយៈពេលប្រហែល ៥ថ្ងៃដំបូង ក្រោយពីដុះពន្លក ។ បន្ទាប់មកសារធាតុបម្រុងមានតួនាទីខ្លះៗប៉ុណ្ណោះ ហើយតួនាទីរបស់វាបានថយចុះបន្តិចម្តងៗជាលំដាប់ចាប់ពីថ្ងៃទី ០៦ ទៅដល់ថ្ងៃទី ១០ ក្រោយពេលចេញពន្លក ។ ពេលនោះកូនរុក្ខជាតិអាចលូតលាស់ដោយខ្លួនឯងបាន ដោយមិនបាច់មានអាហារបម្រុងជួយឡើយ ។ គឺពេលនោះហើយ ដែលសកម្មភាពរស្មីសំយោគអាចពិនិត្យឃើញ គឺចាប់តាំងពីថ្ងៃទី០៨ទៅ ។ បន្ទាប់មកការស្រូបយកទឹកនិងសារធាតុចិញ្ចឹមដោយប្រព័ន្ធឫសត្រូវបានសង្កេតឃើញ ចាប់ពីថ្ងៃទី ៩ ឬ ទី ១០ គឺដោយសង្កេតឃើញមានការកើនឡើងនូវទម្ងន់សរុបនៃសារធាតុដែលផលិតបាន ។
៥.២. សារធាតុចិញ្ចឹមបានមកពីការស្រូបយកពីមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅ
សារធាតុទាំងនោះត្រូវបានចែកចេញជាបីក្រុម ៖
- សារធាតុស្រូបយកពីដី ឬពីទឹកក្នុងដី
- អុកស៊ីសែនដែលស្រូបដោយដំណកដង្ហើម ឬទទួលយកពីទឹក នៅពេលដែលដើមស្រូវលិចនៅក្នុងទឹក
- ឧស្ម័នកាបូនិកដែលស្រូបយកនៅក្នុងខណៈពេលដែលរុក្ខជាតិធ្វើរស្មីសំយោគ
សារធាតុបានមកពីទឹកឬដី គឺជាសារធាតុគ្រឹះដែលមាននៅក្នុងដី ដូចជា អាសូត (N) ផូស្វ័រ (P) ប៉ូតាស្យូម (K) កាល់ស្យូម (Ca) ដែក (Fe) ស៊ីលីស្យូម (Si) ម៉ង់កាណែស (Mn)ម៉ាញ៉េស្យូម (Mg) ៘ រុក្ខជាតិស្រូបយកសារធាតុទាំងនោះក្នុងទម្រង់ជាអ៊ីយ៉ុង (ឧទាហរណ៍ អាសូតជា NH4 និងផូស្វ័រ ជាទម្រង់ P2O5) ការស្រូបយកនេះ វាមិនអាស្រ័យតែទៅនឹងកំហាប់នៃអុកស៊ីសែន (O2) ដែលមាននៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋានប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាមានការទាក់ទងគ្នាទៅនឹងសកម្មភាពនៃស្លឹករុក្ខជាតិផងដែរ ។ ការស្រូបនេះមានការប្រែប្រួលទៅតាមតំបន់លក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុ ដី ពូជ វិធីសាស្ត្រដាំដុះ និងសារធាតុដែលមាននៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋានទាំងនោះ ។ ការស្រូបយកសារធាតុចិញ្ចឹមអាចចែកចេញជាពីរបែប ៖
ក. ការស្រូបយកសារធាតុដែលមិនមែនជាលោហៈ គឺជាការស្រូបយកនូវសារធាតុសរីរាង្គងាយៗណា ដែលសម្រួលជម្រុញដល់ការសាយភាយ សារធាតុចិញ្ចឹមនៅលើបរិវេណនៃផ្ទៃឫស ។
ខ. ការស្រូបយកសារធាតុលោហៈ ឫសស្រូវដែលអាចដុះក្នុងទឹកមាននាទីជា អុកស៊ីតករ ព្រោះថាឫសរុក្ខជាតិនេះ អាចស្រូបយកសារធាតុអុកស៊ីតនៃដីបាន ។ ផ្ទុយពីរុក្ខជាតិនៅក្នុងលក្ខខណ្ឌរេដុកម្មនៃឫសរបស់ដំណាំដីស្ងួត ។ វត្តមាននៃអង់ស៊ីម Catalase ឬ Peroxidase នៅក្នុងរុក្ខជាតិ អាចបង្ហាញកាន់តែច្បាស់សម្រាប់រុក្ខជាតិ តាមរយៈការធ្វើមេតាបូលីសបានដ៏ប្រសើរនៃដំណាំស្រូវ និងរុក្ខជាតិដែលមានអាស៊ីតគ្លីកូលីក ។
អនុភាពអុកស៊ីតកម្មនៃឫសស្រូវនឹងកើនឡើងនៅក្នុងដំណាក់កាលស្រូវបែកគុម្ព បន្ទាប់មកនឹងបន្ថយមកវិញ ដោយសារវាមានឫសចាស់ៗច្រើន ហើយថយចុះដល់កម្រិតអប្បបរមាមួយនៅក្នុងវគ្គចេញផ្កា ។ ការបន្ថយអនុភាពអុកស៊ីតកម្មនេះអាចបណ្តាលមកពីកង្វះសារធាតុអាសូត (N) ដែលអាចបណ្តាលមកពីមានការបង្អាក់ក្នុងការស្រូបយកដោយឫស ។ ការស្រូបយកសារធាតុដោយរុក្ខជាតិនឹងរំខានដោយអ៊ីដ្រូសែនស៊ុលផួ ស្យានួរ៉ូ និងអាស៊ីតប៊ូទ្រីក ៘ ដែលសារធាតុទាំងនោះនឹងបង្អាក់ដល់ដំណកដង្ហើមនៃស្លឹក ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត កត្តាសីតុណ្ហភាពពន្លឺ និងសម្ពាធអុកស៊ីសែន មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងការស្រូបយកសារធាតុលោហៈទាំងនោះ នៅពេលដែលកំហាប់នៃអ៊ីយ៉ុង ឬអន្តរទំនាក់ទំនងអ៊ីយ៉ុង មានឥទ្ធិពលទៅលើរូបសាស្ត្រនៃការស្រូបយក ។
Comments
Post a Comment